INFOdoradca+ Informacje o zawodach - Powiatowy Urząd Pracy w Chełmie

Doradca do spraw leasingu 241205

• Doradca leasingowy.
• Ekspert leasingowy.
• Konsultant ds. leasingu.
• Pracownik ds. leasingu.
• Pracownik leasingowy.
• Specjalista ds. leasingu.

W Międzynarodowym Standardzie Klasyfikacji Zawodów ISCO-08 odpowiada grupie:

• 2412 Financial and investment advisers.

Według Polskiej Klasyfikacji Działalności (PKD 2007):

• Sekcja K – Działalność finansowa i ubezpieczeniowa.

Notka metodologiczna

Opis informacji o zawodzie opracowano na podstawie:

• analizy źródeł (akty prawne, klasyfikacje krajowe, międzynarodowe), źródeł internetowych,
• Sektorowej Ramy Kwalifikacji dla Sektora Bankowego (SRKB) (Projekt), Instytut Badań Edukacyjnych 2018,
• analizy opisu zawodu zamieszczonego w wyszukiwarce opisów zawodów na Wortalu Publicznych Służb Zatrudnienia,
• badań ankietowych prowadzonych w projekcie INFODORADCA+ we wrześniu i październiku 2018 r.,
• zebranych opinii od recenzentów, członków panelu ewaluacyjnego oraz zespołu ds. walidacji i jakości informacji o zawodach.

Autorzy i eksperci opiniujący

Zespół Ekspercki:

• Arkadiusz Aleksiejew – DORADCA Consultants Ltd. Sp. z o.o., Gdynia.
• Monika Szymańska – Fundacja na rzecz Rozwoju Polskiego Rolnictwa, Warszawa.
• Przemysław Woliński – Polska Fundacja Przedsiębiorczości, Toruń.

Zespół ds. walidacji i jakości informacji o zawodzie:

• Anna Będzińska – DORADCA Consultants Ltd. Sp. z o.o., Gdynia.
• Wojciech Gostomski – DORADCA Consultants Ltd. Sp. z o.o., Gdynia.
• Joanna Gralak-Merchel – DORADCA Consultants Ltd. Sp. z o.o., Gdynia.
• Włodzimierz Walkusz – DORADCA Consultants Ltd. Sp. z o.o., Gdynia.
• Jolanta Religa – Instytut Technologii Eksploatacji – PIB, Radom.
• Krzysztof Symela – Instytut Technologii Eksploatacji – PIB, Radom.

Recenzenci:

• Tomasz Bąkowski – Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej, Warszawa.
• Anna Hasiuk – Agencja Rozwoju Pomorza S.A., Gdańsk.

Panel ewaluacyjny – przedstawiciele partnerów społecznych:

• Marek Górecki – Polski Związek Funduszy Pożyczkowych, Warszawa.
• Monika Mazur-Świerczyńska – Toruński Fundusz Poręczeń Kredytowych Sp. z o.o., Toruń.

Data (rok) opracowania opisu informacji o zawodzie: 2018 r.

Doradca do spraw leasingu zajmuje się obsługą procesu udzielania leasingu pośredniego ¹⁷ w instytucjach finansowych. Do jego zadań należy zarówno aktywne pozyskiwanie klienta, jak i weryfikacja dostawców przedmiotu leasingu. Ma bezpośredni kontakt z klientem, diagnozuje jego potrzeby oraz oferuje odpowiedni produkt finansowy.

Opis pracy

Doradca do spraw leasingu prowadzi kompleksową obsługę klienta w procesie sprzedaży leasingowej oraz w okresie posprzedażowym, uczestniczy bezpośrednio w procesie udzielania usługi leasingu. Odpowiada za aktywne pozyskanie klienta, zbadanie jego potrzeb i możliwości finansowych oraz dopasowanie odpowiedniego produktu finansowego. Nawiązuje i utrzymuje długofalowe relacje z klientem oraz dostawcami usług leasingowych w celu budowania pozytywnego wizerunku instytucji finansowej. Współpracuje ściśle z brokerami ubezpieczeniowymi w celu pozyskania informacji o najkorzystniejszych wariantach ubezpieczenia, zarówno z punktu widzenia klienta, jak i firmy leasingowej. Doradca przygotowuje kompletny wniosek leasingowy. Doradza i czynnie pozyskuje informacje od klienta, niezbędne do podjęcia decyzji o udzieleniu leasingu. Gromadzi dokumentację, weryfikuje ją i przedstawia rekomendację decyzji. Przygotowuje i zawiera z klientem umowę podstawową oraz umowy poboczne ²⁶. Prowadzi korespondencję i utrzymuje kontakt z klientem. Pomaga klientowi w załatwieniu spraw związanych z przedmiotem leasingu przez cały okres trwania umowy leasingowej ²⁵. Współpracuje z dostawcami ⁷ środków trwałych, będących przedmiotem leasingu. Podejmuje działania na rzecz skutecznej promocji i sprzedaży usług leasingowych. Może przygotowywać oraz prowadzić szkolenia i prezentacje na temat usług leasingowych.

Sposoby wykonywania pracy

Doradca do spraw leasingu świadczący usługi finansowe, wykonuje zadania sprzedażowe, które wymagają bezpośredniego kontaktu z klientem, zarówno w biurze, jak i poza nim. Sprzedaż produktów leasingowych i udział w kampaniach marketingowych instytucji, zarówno skierowanych do klientów, jak i do dostawców przedmiotu leasingu, opiera się na spotkaniach z klientem, rozmowach telefonicznych oraz korespondencji listownej i elektronicznej.

Udzielanie leasingu operacyjnego ¹⁶, finansowego ¹⁴, zwrotnego ¹⁸ czy konsumenckiego ¹⁵ wymaga również czynności analitycznych związanych z przeprowadzeniem analizy finansowej leasingobiorcy. Doradca przygotowuje także propozycje zabezpieczeń (np. poręczenie) oraz dobiera ubezpieczenie do przedmiotu leasingu. W zależności od rodzaju instytucji finansowej, rodzaju i wartości leasingu, a także przyznanych kompetencji, doradca do spraw leasingu współpracuje z innymi pracownikami z zespołu lub z analitykiem finansowym. Współpracuje także z dostawcami środków trwałych (dealerzy, producenci) oraz zabiega o budowanie trwałych relacji biznesowych z kontrahentami.

W zakresie obowiązków doradcy do spraw leasingu mieszczą się zadania typowo biurowe, obejmujące przygotowanie i zawarcie umowy leasingu oraz umów pobocznych, jak również czynności posprzedażowe oraz przygotowywanie raportów i sprawozdań.

Więcej szczegółowych informacji znajduje się w sekcjach: 3.1. Zadania zawodowe oraz 3.2, 3.3 i 3.4. Kompetencje zawodowe.

Warunki pracy

Miejscem pracy doradcy do spraw leasingu są pomieszczenia biurowe instytucji finansowych, przeznaczone do indywidualnej pracy, a także do spotkań z klientem, pozwalające na nieskrępowaną i niezakłóconą rozmowę. Praca może być wykonywana również w pomieszczeniach wieloosobowych. Ponadto pracownik wykonuje pracę w terenie, dokonując wizytacji w miejscu zamieszkania, przebywania lub prowadzenia działalności gospodarczej przez klienta.

Więcej informacji znajduje się w sekcji: 4.1. Możliwości podjęcia pracy w zawodzie.

Wykorzystywane maszyny i narzędzia pracy

Doradca do spraw leasingu w działalności zawodowej wykorzystuje m.in.:

• komputer z dostępem do internetu,
• drukarkę,
• skaner,
• niszczarkę,
• aparat fotograficzny,
• telefon, faks,
• samochód,
• system informatyczny instytucji finansowej,
• aplikacje obsługujące dostęp do Biura Informacji Gospodarczej ²,
• aplikacje obsługujące dostęp do Biura Informacji Kredytowej ³,
• aplikacje obsługujące dostęp do publicznych baz informacji, zawierających np. dane rejestrowe przedsiębiorcy, dane o pomocy publicznej czy o księgach wieczystych.

Organizacja pracy

Doradca do spraw leasingu w zależności od miejsca pracy, wykonywanych zadań zawodowych i liczby osób zatrudnionych w instytucji, może pracować indywidualnie lub zespołowo. Pracując na stanowisku doradcy klienta najczęściej współpracuje z analitykiem finansowym.

Osoby w tym zawodzie zwykle pracują w systemie jednozmianowym, w stałych godzinach pracy, ale niekiedy należy liczyć się z koniecznością dostosowania się do wymagań klienta i spotkań w dogodnej dla niego porze dnia.

Zagrożenia mające wpływ na bezpieczeństwo pracy człowieka

Wykonując swoją pracę, doradca do spraw leasingu narażony jest między innymi na:

• obciążenie wzroku oraz układu kostno-szkieletowego – w związku z długotrwałą pracą przy komputerze,
• wypadki komunikacyjne podczas docierania do i powrotu z miejsca inspekcji terenowej ¹¹,
• stres, którego przyczyną są m.in. częste kontakty z ludźmi, w tym agresja ze strony rozczarowanych klientów.

W zawodzie nie występują typowe choroby zawodowe.

Wymagania psychofizyczne

Dla pracownika wykonującego zawód doradcy do spraw leasingu ważne są:

w kategorii wymagań fizycznych

• sprawność układu krążenia,
• sprawność układu oddechowego,
• sprawność układu kostno-stawowego,
• sprawność układu mięśniowego,
• sprawność narządu wzroku,
• sprawność narządu słuchu;

w kategorii sprawności sensomotorycznych

• spostrzegawczość,
• ostrość słuchu,
• ostrość wzroku;

w kategorii sprawności i zdolności

• zdolność koncentracji uwagi,
• podzielność uwagi,
• dobra pamięć,
• dobra organizacja pracy,
• łatwość wypowiadania się w mowie i/lub w piśmie,
• zdolność skutecznego przekonywania,
• zdolność skutecznego negocjowania,
• zdolność analitycznego myślenia,
• zdolność do zachowania postawy nieoceniającej,
• zdolność słuchania i wyciągania konstruktywnych wniosków,
• współdziałanie i współpraca w zespole (grupie);

w kategorii cech osobowościowych

• gotowość do tworzenia i podtrzymywania sieci kontaktów z klientami,
• komunikatywność,
• operatywność i skuteczność,
• dyspozycyjność,
• wysoka kultura osobista,
• asertywność,
• dokładność,
• skrupulatność,
• samokontrola,
• radzenie sobie ze stresem,
• odporność emocjonalna,
• dążenie do osiągania celów,
• pewność siebie,
• wytrwałość i cierpliwość.

Więcej informacji znajduje się w sekcjach: 3.5. Kompetencje społeczne; 3.6. Profil kompetencji kluczowych dla zawodu.

Wymagania zdrowotne

Praca w zawodzie doradca do spraw leasingu pod względem wydatku energetycznego należy do prac lekkich. Występuje w niej jednak wysokie obciążenie umysłowe, związane m.in. z analizowaniem złożonych sytuacji, wnioskowaniem, konicznością przekonywania, negocjowania. Dlatego wymagana jest wysoka sprawność umysłowa, odporność na stres i gotowość do pracy pod presją czasu.

Przeciwwskazaniem do wykonywania zawodu doradcy do spraw leasingu jest niepełnosprawność intelektualna. Pewnym utrudnieniem mogą być też niepoddające się korekcji wady wzroku i słuchu, które wykluczają jazdę samochodem lub utrudniają pracę przy komputerze. Funkcjonowanie w warunkach stresu, pod presją czasu, utrudnia pracę osobom z chorobami układu krążenia i układu nerwowego. Pracę z klientami i dostawcami mogą utrudniać również wady wymowy.

Więcej informacji znajduje się w sekcji: 4.4. Możliwości zatrudnienia osób niepełnosprawnych w zawodzie.

Wykształcenie niezbędne do podjęcia pracy w zawodzie

Brak jest jednoznacznych wymogów dotyczących wykształcenia niezbędnego do podjęcia pracy w zawodzie doradca do spraw leasingu. Pracodawcy preferują wykształcenie wyższe o profilu ekonomicznym ze specjalnością bankowość i finanse lub rachunkowość.

W praktyce zawód doradca do spraw leasingu wykonują często osoby z wykształceniem minimum średnim, ze specjalnością ekonomiczną lub z wykształceniem wyższym, niekoniecznie kierunkowym, które swoje wykształcenie uzupełniały na specjalistycznych kursach, bądź studiach podyplomowych.

Oczekiwany przez pracodawców poziom wykształcenia w tym zawodzie zależy od oferty produktowej i zakresu działalności instytucji finansowej, a także od powierzonego pracownikowi zakresu obowiązków.

Tytuły zawodowe, kwalifikacje i uprawnienia niezbędne/preferowane do podjęcia pracy w zawodzie

W zawodzie doradca do spraw leasingu brak jest specyficznych wymagań w zakresie kwalifikacji i uprawnień.

Atutem przy zatrudnieniu w zawodzie są tytuły zawodowe i certyfikaty potwierdzające posiadane umiejętności w zakresie pracy w bankowości, np.: Certyfikowany Konsultant do Spraw Finansowych, czy Dyplomowany Pracownik Bankowy, a także Specjalista z zakresu analizy kredytowej podmiotu gospodarczego.

Instytucje finansowe, zwłaszcza w dużych miastach, stawiają dodatkowy wymóg znajomości języka angielskiego. W przypadku korzystania z samochodu służbowego niezbędne jest posiadanie prawa jazdy uprawniającego do prowadzenia samochodu osobowego.

Więcej informacji znajduje się w sekcji: 4.2. Instytucje oferujące kształcenie, szkolenie i/lub potwierdzanie kompetencji w ramach zawodu.

Możliwości rozwoju zawodowego i awansu

Doradca do spraw leasingu może:

• realizować wybrane zadania związane z obsługą procesu leasingowego,
• pod nadzorem przełożonego nabywać nowe umiejętności, które pozwolą na rozszerzanie jego zakresu obowiązków lub przyznanie mu nowych kompetencji,
• zajmować samodzielne stanowisko, obejmujące szeroki zakres zadań i kompetencji związanych z udzielaniem leasingu lub kompetencje do podejmowania decyzji o przyznaniu leasingu,
• specjalizować się w obsłudze grup kapitałowych, w tym klientów korporacyjnych,
• specjalizować się w analizie ryzyka klientów leasingu, obejmującego analizę ryzyka rynkowego i analizę płynności podmiotów gospodarczych,
• pracować na stanowisku kierowniczym nadzorującym pracę zespołu pracowników,
• kontynuować kształcenie na studiach wyższych na kierunkach związanych z finansami i prawem,
• doskonalić umiejętności, uczestnicząc w branżowych szkoleniach, konferencjach, jak również warsztatach tematycznych, dotyczących obsługi procesu leasingowego.

Możliwości potwierdzania kompetencji

Obecnie (2018 r.) w zawodzie doradca do spraw leasingu nie ma możliwości potwierdzania kompetencji zawodowych zarówno w edukacji formalnej, jak i pozaformalnej.

W przypadku osób pracujących w bankach, istnieje możliwość potwierdzenia kwalifikacji objętych Systemem Standardów Kwalifikacyjnych w Bankowości Polskiej ²⁴, takich jak:

• Certyfikowany Konsultant do Spraw Finansowych,
• Dyplomowany Pracownik Bankowy,
• Specjalista z zakresu analizy kredytowej podmiotu gospodarczego.

System Standardów Kwalifikacyjnych w Bankowości Polskiej funkcjonuje pod patronatem Związku Banków Polskich (ZBP). Uczestnikami systemu są: banki, szkoły (instytucje szkoleniowe i uczelnie) oraz inne instytucje finansowe. Aby potwierdzić wymienione wyżej kompetencje, wymagane jest:

• odbycie odpowiedniego szkolenia, studiów wyższych lub podyplomowych, przygotowujących do zdania egzaminu,
• zdanie egzaminu przed komisją egzaminacyjną ZBP lub przystąpienie do wybranego egzaminu samodzielnie, w trybie eksternistycznym na terenie kraju,
• potwierdzenie stażu pracy w sektorze finansowym przez pracodawcę – uczestnika systemu standardów,
• dokonanie oceny umiejętności i postaw przez pracodawcę,
• złożenie przez pracodawcę wniosku do ZBP o przyznanie swojemu pracownikowi stopnia zawodowego, potwierdzonego certyfikatem ZBP.

Więcej informacji można uzyskać w Bazie Usług Rozwojowych https://uslugirozwojowe.parp.gov.pl oraz Zintegrowanym Rejestrze Kwalifikacji https://rejestr.kwalifikacje.gov.pl

Osoba zatrudniona w zawodzie doradca do spraw leasingu może rozszerzać swoje kompetencje zawodowe w zawodach pokrewnych:

Pracownik w zawodzie doradca do spraw leasingu wykonuje różnorodne zadania, do których należą w szczególności:

• Z1 Promowanie produktów leasingowych i uczestniczenie w ich sprzedaży.
• Z2 Współpracowanie z dostawcami przedmiotów leasingu i partnerami biznesowymi.
• Z3 Analizowanie profilu, potrzeb i możliwości klientów.
• Z4 Prowadzenie doradztwa w zakresie zaspokajania potrzeb klienta produktami finansowymi.
• Z5 Analizowanie dokumentacji i ocenianie ryzyka w celu podjęcia decyzji o przyznaniu leasingu.
• Z6 Uczestniczenie w procesie przygotowania transakcji leasingowej.
• Z7 Zawieranie umów leasingowych.
• Z8 Monitorowanie spłat i obsługiwanie umowy leasingowej.
• Z9 Zapewnianie długotrwałych relacji z klientami.
• Z10 Sporządzanie sprawozdań, rejestrów oraz innej dokumentacji finansowej.

Kompetencja zawodowa Kz1: Pozyskiwanie klientów oraz analizowanie ich potrzeb obejmuje zestaw zadań zawodowych Z1, Z2, Z3, Z4, do realizacji których wymagane są odpowiednie zbiory wiedzy i umiejętności.

Kompetencja zawodowa Kz2: Zapewnianie obsługi klienta w obszarze produktów leasingowych obejmuje zestaw zadań zawodowych Z5, Z6, Z7, do realizacji których wymagane są odpowiednie zbiory wiedzy i umiejętności.

Kompetencja zawodowa Kz3: Wspieranie obsługi posprzedażowej obejmuje zestaw zadań zawodowych Z8, Z9, Z10, do realizacji których wymagane są odpowiednie zbiory wiedzy i umiejętności.

Pracownik w zawodzie doradca do spraw leasingu powinien posiadać kompetencje społeczne niezbędne do prawidłowego i skutecznego wykonywania zadań zawodowych.

W szczególności pracownik jest gotów do:

• Przestrzegania określonych w standardach etycznych i normach zawodowych zasad uczciwości, rzetelności, poufności oraz zapobiegania konfliktom interesów w realizacji usług finansowych.
• Przewidywania konsekwencji swoich działań i ponoszenia odpowiedzialności za podejmowane decyzje dotyczące działań leasingowych.
• Utożsamiania się ze strategią pracodawcy i dbania o jego wizerunek.
• Budowania i utrzymywania trwałych relacji z klientami.
• Wykazywania inicjatywy, otwartości i zorientowania na klienta.
• Godzenia interesów leasingobiorcy i leasingodawcy.
• Podnoszenia w sposób ciągły swoich umiejętności sprzedażowych (komunikatywność, łatwość nawiązywania kontaktów, profesjonalizm w prowadzaniu rozmów i spotkań) oraz technik negocjacyjnych.

Pracownik powinien mieć zdolność właściwego wykonywania zadań zawodowych i predyspozycje do rozwoju zawodowego. Dlatego wymaga się od niego odpowiednich kompetencji kluczowych. Zostały one zilustrowane w formie profilu (rys. 1) ukazującego ważność kompetencji kluczowych dla zawodu doradca do spraw leasingu.

Rys. 1. Profil kompetencji kluczowych dla zawodu doradca do spraw leasingu

Uwaga:

Wykaz kompetencji kluczowych opracowano na podstawie wykazu stosowanego w Międzynarodowym Badaniu Kompetencji Osób Dorosłych − projekt PIAAC (OECD).

Kompetencje zawodowe pracownika w zawodzie doradca do spraw leasingu nawiązują do opisów poziomów Polskiej Ramy Kwalifikacji.

Opis zawodu, zadań zawodowych i wymagań kompetencyjnych może stanowić materiał informacyjny dla przygotowania (lub aktualizacji) opisu kwalifikacji wprowadzanych do Zintegrowanego Systemu Kwalifikacji (ZSK). Więcej informacji:

• Zintegrowany System Kwalifikacji: https://www.kwalifikacje.gov.pl
• Zintegrowany Rejestr Kwalifikacji: https://rejestr.kwalifikacje.gov.pl

Doradca do spraw leasingu może znaleźć pracę przede wszystkim w instytucjach takich, jak np.:

• firmy leasingowe,
• banki,
• dealerzy samochodów oraz inni dostawcy środków trwałych, zainteresowani ich zbyciem w formie leasingu,
• spółdzielcze kasy oszczędnościowo-kredytowe ²³,
• fundusze poręczeń kredytowych ⁹,
• instytucje otoczenia biznesu ¹²,
• fundusze pożyczkowe ¹⁰,
• firmy faktoringowe ⁸.

Doradca do spraw leasingu może również świadczyć usługi w formie samozatrudnienia.

Kształcenie

Obecnie (2018 r.) w ramach formalnego systemu kształcenia zawodowego w Polsce nie kształci się doradców do spraw leasingu.

Na preferowanych przez pracodawców kierunkach (np.: rachunkowość i finanse, organizacja i zarządzanie) kształcą prywatne i publiczne uczelnie wyższe, oferujące studia zarówno I, jak i II stopnia. Uczelnie wyższe oferują również studia podyplomowe, między innymi w następujących obszarach: finanse i bankowość, analiza finansowa, zarządzanie ryzykiem kredytowym, doradztwo finansowe, prawo handlowe.

Szkolenie

Podmioty udzielające leasingu organizują szkolenia dla doradców do spraw leasingu. Są to zarówno szkolenia wdrożeniowe dla kandydatów do pracy (np. z zakresu obsługi klienta, oferty produktowej danej instytucji), jak również szkolenia doskonalące kompetencje pracowników. Instytucje leasingowe korzystają w tym zakresie ze szkoleń organizowanych przez instytucje doradczo-szkoleniowe, kancelarie prawne, izby gospodarcze oraz organizacje zrzeszające podmioty udzielające leasingu, w tym:

• Związek Polskiego Leasingu,
• Związek Banków Polskich.

Obecnie (2018 r.) wynagrodzenie osób pracujących w zawodzie doradca do spraw leasingu jest zróżnicowane i wynosi od 3000 zł do powyżej 10 000 zł brutto miesięcznie w przeliczeniu na jeden etat.

Instytucje finansowe zazwyczaj oprócz wynagrodzenia zasadniczego, które jest z reguły na poziomie od 2000 do 5000 zł brutto miesięcznie, stosują prowizyjne systemy wynagrodzeń, tzn. dodatkowo pracownik otrzymuje prowizję uzależnioną, np. od wartości zawartych umów leasingowych, realizacji planów sprzedażowych, itp.

Pracodawcy stosują też pozapłacowe składniki motywacyjne w formie, np. telefonu służbowego, samochodu służbowego, komputera przenośnego, dodatkowych ubezpieczeń, dostępu do niepublicznej opieki medycznej, zapewnienia szkoleń, zwrotu kosztów dokształcania.

Poziom wynagrodzeń osób wykonujących zawód doradcy do spraw leasingu uzależniony jest od:

• indywidualnych wyników sprzedażowych, decydujących o wysokości prowizji,
• doświadczenia i stażu pracy,
• szczegółowego zakresu zadań i przyznanych pracownikowi kompetencji,
• sytuacji na lokalnym rynku pracy, np. liczby przedsiębiorstw działających na danym terenie w obszarze udzielania leasingów,
• regionu Polski,
• wielkości aglomeracji,
• koniunktury na rynku leasingowym.

W zawodzie doradca do spraw leasingu możliwe jest zatrudnienie osób niepełnosprawnych.

Warunkiem niezbędnym jest identyfikacja indywidualnych barier i dostosowanie stanowiska pracy do potrzeb zatrudnienia osób:

• z niewielką dysfunkcją kończyn dolnych (05-R), która nie wyklucza stania i chodzenia, w tym samodzielnego przemieszczania się i jazdy samochodem,
• z dysfunkcją niedużego stopnia kończyn górnych (05-R), która nie wyklucza wykonywania pracy przy komputerze, wymagane może być wówczas dostosowanie sprzętu komputerowego,
• z dysfunkcją narządu wzroku (04-O), jeśli posiadana wada jest skorygowana odpowiednimi szkłami optycznymi lub soczewkami kontaktowymi,
• z dysfunkcją narządu słuchu (03-L), pod warunkiem, że niepełnosprawność ta jest możliwa do skorygowania za pomocą aparatów słuchowych,
• z innymi rodzajami niepełnosprawności wynikającymi z chorób układu krążenia, oddechowego, pokarmowego, moczowo-płciowego i in. – pod warunkiem, że praca jest zorganizowana w taki sposób, aby pracownik miał możliwość regularnego przyjmowania leków i dokonywania niezbędnych zabiegów pielęgnacyjno-medycznych (np. zastrzyków insulinowych).