INFOdoradca+ Informacje o zawodach - Powiatowy Urząd Pracy w Chełmie

Kaskader filmowy 343905

• Dubler kaskader.
• Stuntman.

W Międzynarodowym Standardzie Klasyfikacji Zawodów ISCO-08 odpowiada grupie:

• 3435 Other artistic and cultural associate professionals.

Według Polskiej Klasyfikacji Działalności (PKD 2007):

• Sekcja R – Działalność związana z kulturą, rozrywką i rekreacją.

Notka metodologiczna

Opis informacji o zawodzie opracowano na podstawie:

• analizy źródeł (akty prawne, klasyfikacje krajowe, międzynarodowe) oraz źródeł internetowych,
• analizy opisu zawodu zamieszczonego w wyszukiwarce opisów zawodów na Wortalu Publicznych Służb Zatrudnienia,
• badań ankietowych prowadzonych w projekcie INFODORADCA+ w marcu 2019 r.,
• zebranych opinii od recenzentów, członków panelu ewaluacyjnego oraz zespołu ds. walidacji i jakości informacji o zawodach.

Autorzy i eksperci opiniujący

Zespół Ekspercki:

• Maciej Bielicki – DOP STUNT, Płock.
• Andrzej Drzymulski – Agora S.A., Warszawa.
• Alicja Kosterska – Instytut Pracy i Spraw Socjalnych, Warszawa.

Zespół ds. walidacji i jakości informacji o zawodzie:

• Zdzisław Czajka – Instytut Pracy i Spraw Socjalnych, Warszawa.
• Maciej Gruza – Instytut Pracy i Spraw Socjalnych, Warszawa.
• Klaudia Gumieniak – Instytut Pracy i Spraw Socjalnych, Warszawa.
• Urszula Jeruszka – Instytut Pracy i Spraw Socjalnych, Warszawa.
• Jolanta Religa – Instytut Technologii Eksploatacji – PIB, Radom.
• Barbara Sajkiewicz – Instytut Pracy i Spraw Socjalnych, Warszawa.
• Krzysztof Symela – Instytut Technologii Eksploatacji – PIB, Radom.

Recenzenci:

• Dariusz Gruszczyński – Ekspert niezależny, Płock.
• Lechosław Wróbel – Komenda Powiatowa Policji w Kępnie, Kępno.

Panel ewaluacyjny – przedstawiciele partnerów społecznych:

• Jakub Gontarek – Rada Programowa ds. Kompetencji Polskiej Agencji Rozwoju Przedsiębiorczości, Warszawa.
• Michał Ślusarczyk – Związek Rzemiosła Polskiego, Warszawa.

Data (rok) opracowania opisu informacji o zawodzie: 2019 r.

Kaskader filmowy bierze udział w filmach i widowiskach telewizyjnych, zastępując aktorów podczas sytuacji i scen ¹⁴ niebezpiecznych (zagrażających zdrowiu i życiu) oraz trudnych, wymagających wysokiej sprawności fizycznej lub specjalnych umiejętności i doświadczenia. Takie sceny mogą przedstawiać między innymi walki, skoki z dużej wysokości, upadki, palenie się, jazdę konną i upadki z konia, jazdę na nartach, wyścigi, pościgi lub kraksy samochodowe.

Opis pracy

Kaskader filmowy występuje w różnego rodzaju przedsięwzięciach artystycznych i rozrywkowych, zawierających sceny niebezpieczne (zagrażające zdrowiu i życiu, a także narażające na utratę lub uszkodzenie mienia) bądź sceny trudne, wymagające wysokiej sprawności fizycznej i specjalnych umiejętności. Pracuje podczas realizacji filmów i widowisk telewizyjnych, reklam, spektakli w teatrze oraz pokazów kaskaderskich na żywo.

Głównym zadaniem kaskadera filmowego jest wykonywanie czynności kaskaderskich. Pracownik w tym zawodzie bierze udział w realizowaniu scen bójek, walk z bronią, skoków z dużej wysokości, upadków, jazdy konnej i upadków z konia, jazdy na nartach, wyścigów, pościgów, wypadków samochodowych bądź motocyklowych, akrobacji, scen z użyciem środków łatwopalnych oraz przedstawiających bezpośrednią styczność z nimi. W scenach tych najczęściej zastępuje aktorów odtwarzających role pierwszo-, drugo- i trzecioplanowe, ale może również występować w przewidzianej dla osoby o umiejętnościach kaskaderskich roli sprawcy lub ofiary gwałtownych, niebezpiecznych lub spektakularnych wydarzeń. W przypadku, gdy w scenie niebezpiecznej kaskaderowi filmowemu towarzyszy osoba, która sama nie posiada umiejętności kaskaderskich (np.  aktor filmowy), pracownik w tym zawodzie powinien odpowiednio przygotować taką osobę do udziału w scenie – zdiagnozować potencjalne obszary i momenty ryzyka, zapoznać z nimi osobę towarzyszącą, przeprowadzić ją przez przedstawiane w scenie zdarzenia i monitorować jej stan.

W swojej pracy kaskader filmowy korzysta ze specjalistycznego sprzętu, za przygotowanie i eksploatację którego najczęściej sam odpowiada. Wśród wykorzystywanych przez niego urządzeń i narzędzi znajdują się takie, które umożliwiają i ułatwiają wykonywanie czynności kaskaderskich oraz zabezpieczają przed ich potencjalnie niebezpiecznymi skutkami.

Czynności kaskaderskie może wykonywać wyłącznie osoba, która posiada umiejętności odpowiednie do ich wykonywania, to znaczy taka, która przeszła stosowne szkolenia. Kolejnym wymogiem, który kaskader filmowy musi spełniać, jest posiadanie aktualnego orzeczenia lekarza medycyny pracy o zdolności do wykonywania czynności wymagających specjalnych umiejętności i jednocześnie szczególnej sprawności psychofizycznej. Kaskader filmowy powinien cechować się nie tylko wysoką sprawnością fizyczną, ale również psychiczną – dobrze radzić sobie ze stresem i napięciami psychicznymi, być wytrwały i zdyscyplinowany. Oprócz tego wymaga się od niego odwagi, ale również odpowiedzialności i umiejętności realnej oceny podejmowanego ryzyka oraz minimalizacji niebezpiecznych skutków podejmowanych działań. Kaskader filmowy powinien również charakteryzować się asertywnością, by w przypadku, gdy postawione mu zadanie kaskaderskie wykracza poza jego umiejętności albo jego zdaniem stwarza zbyt duże ryzyko, potrafił odmówić wykonania takiego zadania.

Jeśli kaskader filmowy wykonuje swoją pracę na zasadzie prowadzenia własnej działalności gospodarczej i nie współpracuje przy tym z indywidualnym menadżerem albo agencją aktorską, wówczas to na nim spoczywa obowiązek poszukiwania nowych zleceń i możliwości występów w filmach lub widowiskach. Może wiązać się to z koniecznością prowadzenia działań promocyjnych, na przykład z przygotowaniem własnej strony internetowej i zarządzaniem taką stroną lub profilem zawodowym w mediach społecznościowych. Ponadto na kaskaderze filmowym prowadzącym własną działalność gospodarczą spoczywa obowiązek samodzielnego wykonywania rozliczeń finansowych i podatkowych, chyba że te zadania zleci do realizacji wynajętym usługodawcom.

Sposoby wykonywania pracy

Pracownik w zawodzie kaskader filmowy wykonuje pracę polegającą m.in. na:

• poszukiwaniu planowanych realizacji filmów i widowisk zawierających sceny wymagające udziału kaskadera (samodzielnie lub za pośrednictwem wyspecjalizowanej agencji),
• zawieraniu umów obejmujących wykonanie określonych scen,
• zapoznawaniu się z rolą oraz ze scenariuszem ¹⁵ filmu lub widowiska,
• ustalaniu z reżyserem momentu zastąpienia aktora oraz innych szczegółów występu,
• uczestnictwie w przygotowaniu wymaganych środków technicznych (farby, spłonki ¹⁶, maty, materace, liny, zbiorniki z wodą itp.), rekwizytów i strojów,
• próbnym odgrywaniu scen, pozwalającym na sprawdzenie działania i niezawodności użytych środków technicznych oraz własnych możliwości odegrania zaplanowanej roli,
• odgrywaniu roli zgodnie z poleceniami reżysera,
• ocenianiu zagrożenia wynikającego z wykonywania określonego zadania,
• utrzymywaniu wysokiej kondycji fizycznej i psychicznej,
• przestrzeganiu zarządzeń oraz instrukcji bezpieczeństwa i higieny pracy, przepisów ochrony przeciwpożarowej oraz ochrony środowiska.

Więcej szczegółowych informacji znajduje się w sekcjach: 3.1. Zadania zawodowe oraz 3.2. Kompetencja zawodowa.

Warunki pracy

Kaskader filmowy wykonuje swoje obowiązki w różnych miejscach. O specyfice tych miejsc decydują poszczególne sceny w scenariuszu filmu, widowiska telewizyjnego bądź reklamy oraz koncepcja reżysera.

Kaskader filmowy może pracować w halach zdjęciowych, ale również w wynajętych na potrzeby kręcenia filmu, widowiska telewizyjnego lub reklamy pomieszczeniach użytkowych, takich jak magazyny, hale fabryczne, pałace, zamki, mieszkania, sklepy, garaże i inne. Oprócz tego kaskader może pracować na wolnym powietrzu, w przestrzeniach otwartych, takich jak autostrady, przestrzenie miejskie (ulice, place), przestrzenie naturalne (akweny, lasy, tereny górskie) itp.

Ze względu na różnorodność miejsc, w których kręcone są zdjęcia filmowe, kaskader filmowy musi być przygotowany na konieczność długiego przebywania poza miejscem swojego zamieszkania i na wyjazdy, w tym również za granicę, do krajów, w których mogą panować trudne warunki klimatyczne.

Więcej informacji znajduje się w sekcji: 4.1. Możliwości podjęcia pracy w zawodzie.

Wykorzystywane maszyny i narzędzia pracy

Kaskader filmowy w działalności zawodowej wykorzystuje m.in.:

• pomocnicze środki techniczne, takie jak np. farby, spłonki,
• sprzęt specjalistyczny do efektów kaskaderskich, np. uprzęże kaskaderskie ¹⁸, airbag ¹ do upadków z wysokości, batut ³ sportowy, materace gimnastyczne,
• sprzęt do efektów specjalnych, np. maszyny do dymu, odrzutnie pneumatyczne ¹⁰,
• sprzęt do łączności bezprzewodowej,
• sprzęt zabezpieczający przy wykonywaniu efektów samochodowych i motocyklowych, np. klatki antykapotażowe ⁹, pasy, kaski,
• sprzęt alpinistyczny i do prac na wysokości, np. liny, karabińczyki ⁶,
• sprzęt do pracy w wodzie i pod wodą, np. aparaty powietrzne, pianki neoprenowe ¹¹, kamizelki wypornościowe,
• kostiumy i rekwizyty potrzebne do odegrania roli zgodnie ze scenariuszem i koncepcją reżysera,
• pojazdy przystosowane do wykonywania ewolucji kaskaderskich: motocykle, samochody, quady ¹³ i inne, potrzebne do odegrania sceny zgodnie ze scenariuszem i koncepcją reżysera,
• zabezpieczenia osobiste, takie jak np. ochraniacze stawów, kręgosłupa,
• komputer z dostępem do internetu i poczty elektronicznej (jeśli sam poszukuje planowanych realizacji filmów i widowisk).

Organizacja pracy

Kaskader filmowy nie ma normowanego czasu pracy. Czas ten jest uzależniony od liczby zawartych i realizowanych kontraktów na występy w filmie lub widowisku. Pomiędzy jednym a drugim kontraktem kaskader filmowy może przez wiele dni albo nawet tygodni nie wykonywać swojej pracy. W czasie tych przerw nie powinien jednak zapominać o konieczności wykonywania ćwiczeń i utrzymywania dobrej kondycji fizycznej.

Kaskader filmowy może wykonywać swoje obowiązki o różnych porach dnia i nocy, przez kilka lub kilkanaście godzin – o tym, po jakim czasie ma skończyć wykonywanie zadania, decyduje reżyser na podstawie efektów zadania i tego, czy są one zgodne z jego założeniami. Praca wykonywana w takim trybie nie może jednak naruszać postanowień Kodeksu pracy, ponieważ świeżość i przytomność umysłu stanowią warunek konieczny prawidłowego i bezpiecznego wykonania zadania przez kaskadera filmowego.

Kaskader filmowy swoje obowiązki może wykonywać indywidualnie lub zespołowo, we współpracy z grupą innych kaskaderów filmowych, jeśli tego wymaga realizowana scena filmowa. Osoby pracujące w grupie powinny darzyć się wzajemnym zaufaniem, ponieważ ponoszą odpowiedzialność za zdrowie pozostałych kaskaderów filmowych biorących udział w danym zadaniu.

Pracownik w tym zawodzie wykonuje polecenia i odpowiada bezpośrednio przed reżyserem filmu, kierownikiem planu lub przed kaskaderem filmowym-koordynatorem, którego zadaniem jest między innymi dobór i szkolenie kaskaderów do odgrywania poszczególnych scen.

Zagrożenia mające wpływ na bezpieczeństwo pracy człowieka

Kaskader filmowy jest narażony na występowanie czynników niebezpiecznych i szkodliwych dla zdrowia. Czynniki te mają charakter:

• psychofizyczny sprowadzają się przede wszystkim do obciążeń nerwowo-psychicznych, takich jak obciążenie emocjonalne i stres, wynikające z konieczności podejmowania ryzykownych czynności w ramach wykonywania obowiązków zawodowych,
• fizyczny wiążą się z wykonywaniem ryzykownych czynności, akrobacji, inscenizowaniem walk lub wypadków.

Zagrożenia fizyczne w pracy kaskadera filmowego mogą wiązać się między innymi:

• ze złamaniami i zwichnięciami kończyn,
• z amputacjami ² urazowymi,
• z oparzeniami termicznymi,
• ze zranieniami ostrymi przedmiotami służącymi jako rekwizyty filmowe,
• z podtopieniami (jeśli sceny kręcone są w wodzie),
• z obrażeniami wewnętrznymi,
• z urazami kręgosłupa, na przykład wskutek upadku z dużej wysokości bez odpowiedniego zabezpieczenia.

Ze względu na dużą ilość zagrożeń, w trakcie wykonywania pracy kaskader filmowy powinien być wyposażony w niezbędne zabezpieczenia osobiste (ochraniacze stawów, korpusu, kręgosłupa, kask i inne), a także w specjalistyczny sprzęt ułatwiający wykonywanie zadania oraz chroniący przed potencjalnie niebezpiecznymi skutkami.

Wymagania psychofizyczne

Dla pracownika wykonującego zawód kaskader filmowy ważne są:

w kategorii wymagań fizycznych

• silna budowa ciała,
• bardzo wysoka ogólna wydolność fizyczna,
• sprawność układu sercowo-naczyniowego,
• sprawność układu oddechowego,
• sprawność układu mięśniowo-szkieletowego,
• sprawność narządu wzroku (m.in. ostrość wzroku, widzenie barw, widzenie stereoskopowe, widzenie zmierzchowe),
• sprawność narządu słuchu,
• sprawność zmysłu równowagi;

w kategorii sprawności sensomotorycznych

• koordynacja wzrokowo-ruchowa,
• ostrość słuchu,
• ostrość wzroku,
• spostrzegawczość,
• zręczność rąk,
• brak lęku przed wysokością,
• refleks;

w kategorii sprawności i zdolności

• koncentracja i podzielność uwagi,
• rozumowanie logiczne,
• wyobraźnia przestrzenna,
• zdolność podejmowania szybkich i trafnych decyzji,
• zdolność analizowania sytuacji i podejmowania ryzyka,
• współdziałanie i współpraca w zespole (grupie),
• zdolność opanowania technik relaksacyjnych i koncentracyjnych;

w kategorii cech osobowościowych

• odwaga,
• odpowiedzialność,
• cierpliwość i wytrwałość,
• rozwaga,
• asertywność,
• odporność na działanie pod presją czasu,
• gotowość do pracy w niebezpiecznych warunkach środowiskowych,
• wytrzymałość na długotrwały wysiłek fizyczny,
• wytrzymałość na długotrwały wysiłek psychiczny.

Więcej informacji znajduje się w sekcjach: 3.3. Kompetencje społeczne; 3.4. Profil kompetencji kluczowych dla zawodu.

Wymagania zdrowotne

Kaskader filmowy musi charakteryzować się bardzo wysoką sprawnością fizyczną. Pod względem wysiłku fizycznego praca w tym zawodzie należy do prac bardzo ciężkich. Wśród przeciwwskazań do wykonywania pracy w zawodzie kaskader filmowy znajdują się:

• niepełnosprawność fizyczna każdego typu,
• choroby psychiczne i upośledzenie umysłowe, ze względu na ciążącą na kaskaderze filmowym odpowiedzialność za zdrowie i życie swoje oraz innych osób na planie filmowym.

Aby wykonywać zawód, kaskader filmowy musi posiadać aktualne orzeczenie lekarza medycyny pracy o zdolności do wykonywania czynności, które wymagają specjalnych umiejętności i jednocześnie szczególnej sprawności psychofizycznej.

Więcej informacji znajduje się w sekcji: 4.4. Możliwości zatrudnienia osób niepełnosprawnych w zawodzie.

Wykształcenie niezbędne do podjęcia pracy w zawodzie

W zawodzie kaskader filmowy nie ma formalnych wymagań dotyczących poziomu i kierunku wykształcenia, choć według prawa czynności kaskaderskie można powierzać wyłącznie osobom posiadającym umiejętności odpowiednie do ich wykonywania. Niezbędne umiejętności można uzyskać na specjalistycznych kursach i szkoleniach z zakresu technik kaskaderskich, organizowanych przez szkoły kaskaderów filmowych, szczególnie takie, które posiadają nieformalne patronaty organizacji branżowych filmowców lub instytucji kultury odpowiedzialnych za rozwój kinematografii.

Przydatne może być również ukończenie studiów I lub II stopnia na kierunkach sport lub wychowanie fizyczne, oferowanych przez akademie wychowania fizycznego.

Tytuły zawodowe, kwalifikacje i uprawnienia niezbędne/preferowane do podjęcia pracy w zawodzie

W zawodzie kaskader filmowy nie istnieją formalne tytuły zawodowe, kwalifikacje czy uprawnienia zawodowe. Zgodnie z obowiązującym rozporządzeniem Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy produkcji filmowej, czynności kaskaderskie należy jednak powierzać wyłącznie osobom posiadającym umiejętności odpowiednie do ich wykonywania, w szczególności osobom, których umiejętności zostały potwierdzone dokumentem wydanym na podstawie przepisów prawa. Mimo że w rozporządzeniu nie zostały wymienione rodzaje takich dokumentów, należy uznać, że posiadanie umiejętności odpowiednich do wykonywania czynności kaskaderskich mogą potwierdzać:

• uprawnienia instruktora techniki jazdy bądź licencja kierowcy rajdowego,
• uprawnienia instruktora dyscypliny sportu.

Zgodnie z w/w rozporządzeniem, kaskader musi również posiadać orzeczenie lekarza medycyny pracy o zdolności do wykonywania czynności, które wymagają specjalnych umiejętności i jednocześnie szczególnej sprawności psychofizycznej.

Nieformalnym sposobem potwierdzenia umiejętności odpowiednich do wykonywania czynności kaskaderskich może być ukończenie szkoleń z zakresu:

• sztuk walki różnego rodzaju (np. boks, jiu-jitsu ⁵, karate ⁷, kick-boxing ⁸),
• wspinaczki sportowej,
• akrobatyki sportowej,
• spadochroniarstwa,
• pracy na wysokości,
• stuntu motocyklowego ¹⁷.

Szkoleniem, które w najszerszym zakresie przygotowuje do wykonywania zawodu, jest specjalistyczne szkolenie z zakresu technik kaskaderskich oferowane przez szkoły kaskaderów filmowych.

Podjęcie pracy w zawodzie ułatwia ponadto znajomość języka obcego w mowie i w piśmie (np. języka angielskiego, niemieckiego, francuskiego lub rosyjskiego), która zwiększa możliwości zatrudnienia kaskadera filmowego przy realizacji filmów i widowisk zagranicznych lub o międzynarodowym charakterze.

Więcej informacji znajduje się w sekcji: 4.2. Instytucje oferujące kształcenie, szkolenie i/lub potwierdzanie kompetencji w ramach zawodu.

Możliwości rozwoju zawodowego i awansu

W zawodzie kaskader filmowy nie występuje tradycyjna ścieżka awansu zawodowego, ale dla osób wykonujących tę pracę rozwój zawodowy może oznaczać:

• wzrost liczby ofert zatrudnienia przy realizacji filmów i widowisk kaskaderskich,
• otrzymywanie ofert zatrudnienia przy realizacji filmów i widowisk kaskaderskich o szczególnie prestiżowym charakterze, na przykład takich, które są tworzone przez uznanych reżyserów, również zagranicznych.

Możliwość dalszego rozwoju zawodowego można uzyskać poprzez:

• doskonalenie swoich umiejętności poprzez uczestnictwo w szkoleniach z zakresu sztuk walki i sportów ekstremalnych, przydatnych w wykonywaniu zadań zawodowych,
• wykonywanie zleceń umożliwiających zdobywanie w środowisku filmowym coraz większej renomy i popularności,
• po uzyskaniu doświadczenia zawodowego i zdobyciu niezbędnych kompetencji, podjęcie pracy w zawodzie pokrewnym kaskader filmowy-koordynator; do zadań osoby zatrudnionej w tym zawodzie należy między innymi szkolenie innych kaskaderów filmowych, opracowywanie planu zabezpieczeń kaskaderskich na planie filmowym, przygotowywanie scen zawierających czynności kaskaderskie itp.; wykonywanie tego zawodu wiąże się również z większą odpowiedzialnością i wymaga dużego doświadczenia w zakresie technik kaskaderskich,
• rozszerzenie swoich kompetencji zawodowych poprzez podejmowanie kształcenia i/lub szkolenia w zawodach pokrewnych: zawodnik dyscypliny sportu, trener sportu lub statysta.

Możliwości potwierdzania kompetencji

Obecnie (2019 r.) w zawodzie kaskader filmowy nie ma możliwości formalnego potwierdzenia kompetencji zawodowych. Taka możliwość istniała przed rokiem 2005 i na rynku pracy nadal funkcjonują osoby posiadające nabyte wówczas licencje dokumentujące kwalifikacje do wykonywania zawodu kaskadera filmowego, które teraz mogą stanowić nieformalne potwierdzenie posiadanych umiejętności.

Możliwe jest potwierdzanie kompetencji przydatnych do wykonywania zawodu kaskader filmowy poprzez ukończenie szkoleń lub zdobycie uprawnień instruktora kursów z zakresu sztuk walki, sportów ekstremalnych, pracy na wysokości itp.

Nieformalnym potwierdzeniem kompetencji jest również wpis do internetowej bazy polskich kaskaderów filmowych (niemającej jednocześnie statusu oficjalnego spisu osób uprawnionych do wykonywania pracy w zawodzie), który można uzyskać po ukończeniu specjalistycznego szkolenia z zakresu technik kaskaderskich.

Więcej informacji można uzyskać w Bazie Usług Rozwojowych https://uslugirozwojowe.parp.gov.pl oraz Zintegrowanym Rejestrze Kwalifikacji https://rejestr.kwalifikacje.gov.pl

Osoba zatrudniona w zawodzie kaskader filmowy może rozszerzać swoje kompetencje zawodowe w zawodach pokrewnych:

Pracownik w zawodzie kaskader filmowy wykonuje różnorodne zadania, do których należą w szczególności:

• Z1 Przyjmowanie zleceń na realizację scen wymagających udziału kaskadera i zawieranie umów obejmujących wykonanie czynności kaskaderskich.
• Z2 Przygotowanie sprzętu zabezpieczającego i wspomagającego wykonywanie czynności kaskaderskich.
• Z3 Zastępowanie aktorów podczas scen wymagających umiejętności odpowiednich do wykonywania czynności kaskaderskich.
• Z4 Utrzymywanie wysokiej sprawności psychofizycznej.

Kompetencja zawodowa Kz1: Wykonywanie czynności kaskaderskich obejmuje zestaw zadań zawodowych Z1, Z2, Z3, Z4, do realizacji których wymagane są odpowiednie zbiory wiedzy i umiejętności.

Pracownik w zawodzie kaskader filmowy powinien posiadać kompetencje społeczne niezbędne do prawidłowego i skutecznego wykonywania zadań zawodowych.

W szczególności pracownik jest gotów do:

• Ponoszenia odpowiedzialności za skutki swoich działań.
• Racjonalnej oceny ryzyka podejmowanych czynności i asertywnego modyfikowania ich w celu zapewnienia bezpieczeństwa sobie i innym osobom pracującym na planie filmowym.
• Samodzielnego rozwiązywania problemów, także pod presją czasu i w warunkach wysokiego stresu.
• Podejmowania współpracy w grupie z innymi kaskaderami filmowymi uczestniczącymi w wykonywaniu konkretnych czynności kaskaderskich.
• Budowania atmosfery zaufania i porozumienia w grupie kaskaderów filmowych uczestniczących wspólnie w wykonywaniu konkretnych czynności kaskaderskich.
• Postępowania zgodnie z zasadami etyki zawodowej i kultury osobistej.
• Dzielenia się swoją wiedzą z mniej doświadczonymi kaskaderami filmowymi.
• Rozwijania swojej wiedzy i doskonalenia umiejętności zawodowych.

Pracownik powinien mieć zdolność właściwego wykonywania zadań zawodowych i predyspozycje do rozwoju zawodowego. Dlatego wymaga się od niego odpowiednich kompetencji kluczowych. Zostały one zilustrowane w formie profilu (rys. 1) ukazującego ważność kompetencji kluczowych dla zawodu kaskader filmowy.

Rys. 1. Profil kompetencji kluczowych dla zawodu kaskader filmowy

Uwaga:

Wykaz kompetencji kluczowych opracowano na podstawie wykazu stosowanego w Międzynarodowym Badaniu Kompetencji Osób Dorosłych − projekt PIAAC (OECD).

Kompetencje zawodowe pracownika w zawodzie kaskader filmowy nawiązują do opisów poziomów Polskiej Ramy Kwalifikacji.

Opis zawodu, zadań zawodowych i wymagań kompetencyjnych może stanowić materiał informacyjny dla przygotowania (lub aktualizacji) opisów kwalifikacji wprowadzanych do Zintegrowanego Systemu Kwalifikacji (ZSK). Więcej informacji:

• Zintegrowany System Kwalifikacji: https://www.kwalifikacje.gov.pl
• Zintegrowany Rejestr Kwalifikacji: https://rejestr.kwalifikacje.gov.pl

Kaskader filmowy w celu wykonywania czynności kaskaderskich może zostać zatrudniony przy realizacji:

• filmów,
• widowisk telewizyjnych,
• reklam,
• spektakli teatralnych,
• przedstawień lub pokazów kaskaderskich na żywo (podczas festynów, imprez, w tematycznych parkach rozrywki itp.).

Obecnie (2019 r.) liczba ofert pracy w zawodzie kaskadera filmowego jest niewielka, a twórcy filmowi i telewizyjni najchętniej zatrudniają sprawdzone grupy kaskaderskie, dlatego sposobem zwiększającym szanse na znalezienie zatrudnienia może być dołączenie do jednej z takich grup.

Kaskaderzy filmowi pracują w oparciu o kontrakty na realizację czynności kaskaderskich przy konkretnym przedsięwzięciu, nie mając przy tym pewności, jaka może być częstotliwość takich przedsięwzięć. Dlatego dla większości z nich wykonywanie zawodu kaskadera filmowego nie jest jedynym źródłem utrzymania. Ten zawód często wykonywany jest jako zajęcie dodatkowe obok podstawowej działalności, na przykład w charakterze instruktora sportów walki czy sportów ekstremalnych.

Kształcenie

Obecnie (w 2019 roku) w ramach systemu kształcenia w Polsce nie przygotowuje się kandydatów do pracy w zawodzie kaskader filmowy, ale osoba zainteresowana znalezieniem zatrudnienia w tym zawodzie może ukończyć:

• akademię wychowania fizycznego na kierunku sport lub wychowanie fizyczne,
• kurs w szkole kaskaderów filmowych, szczególnie takiej, która posiada nieformalny patronat organizacji branżowej zrzeszającej filmowców lub instytucji kultury odpowiedzialnej za rozwój kinematografii.

Szkolenie

Kaskader filmowy musi posiadać umiejętności odpowiednie do wykonywania czynności kaskaderskich. Nabycie takich umiejętności umożliwia podjęcie kursu z zakresu technik kaskaderskich, realizowanego przez wyspecjalizowane szkoły kaskaderskie, posiadające kadrę trenerów, składającą się z doświadczonych kaskaderów filmowych. Organizatorzy kursów poświadczają uzyskane przez uczestników kompetencje stosownymi zaświadczeniami lub wpisem do internetowej bazy kaskaderów (niemającej jednocześnie statusu oficjalnego spisu osób uprawnionych do wykonywania pracy w zawodzie).

Osoby zainteresowane pracą w zawodzie mogą doskonalić umiejętności odpowiednie do wykonywania czynności kaskaderskich, również uczestnicząc w kursach organizowanych przez prywatne firmy edukacyjne. Takie szkolenia mogą dotyczyć m.in.:

• sztuk walki różnego rodzaju (np. boks, jiu-jitsu, karate, kick-boxing),
• wspinaczki sportowej,
• akrobatyki sportowej,
• spadochroniarstwa,
• pracy na wysokości,
• doskonalenia techniki jazdy motocyklem lub samochodem,
• gimnastyki.

Organizatorzy tych szkoleń poświadczają uzyskane przez uczestników kompetencje stosownymi certyfikatami/zaświadczeniami.

Kaskader filmowy może również doskonalić swoją wiedzę i umiejętności samodzielnie, korzystając ze specjalistycznej literatury oraz czasopism branżowych.

Obecnie (2019 r.) wynagrodzenie osób pracujących w zawodzie kaskader filmowy zależy od liczby i skali projektów, w których pracownik bierze udział, a także od poziomu skomplikowania zadań kaskaderskich, które ma wykonać. Dzienna stawka za dzień zdjęciowy dla kaskadera filmowego waha się od kilkuset do kilku tysięcy złotych brutto. Wycenie mogą podlegać również poszczególne czynności kaskaderskie: od kilkuset złotych za bójkę do kilku tysięcy złotych za bardziej skomplikowane i ryzykowne zadania, jak na przykład płonięcie. Mimo, że stawki te mogą wydawać się wysokie, to jednak tego typu wymagające i spektakularne zlecenia pojawiają się stosunkowo rzadko. Co więcej, kaskader filmowy musi sam pokryć koszty związane z zaopatrzeniem się w odpowiedni sprzęt i wyposażenie i jego eksploatacją.

W zawodzie kaskader filmowy nie ma możliwości zatrudnienia osób z niepełnosprawnością.